खेळांमध्ये स्वच्छता

 

                                                           

                                                                     खेळांमध्ये स्वच्छता

क्रीडापटू, प्रशिक्षक आणि क्रीडा क्रियाकलापांमध्ये सहभागी असलेल्या प्रत्येकाच्या आरोग्यासाठी आणि कल्याणासाठी खेळांमध्ये स्वच्छता महत्त्वपूर्ण आहे. योग्य स्वच्छता पद्धती संक्रमणाचा प्रसार रोखण्यास मदत करतात, स्वच्छ आणि सुरक्षित वातावरण राखतात आणि अॅथलीट सर्वोत्तम कामगिरी करतात याची खात्री मिळते. खेळांमधील स्वच्छतेचे काही महत्त्वाचे पैलू पुढीलप्रमाणे:

१. वैयक्तिक स्वच्छता:

आंघोळ करणे: खेळाडूंनी नियमितपणे आंघोळ करावी, विशेषत: कठोर वर्कआउट्स किंवा स्पर्धांनंतर, त्यांच्या त्वचेतील घाम आणि बॅक्टेरिया काढून टाकण्यासाठी.

हात धुणे: जंतूंचा प्रसार रोखण्यासाठी साबणाने आणि पाण्याने नियमित हात धुणे आवश्यक आहे. खेळाडूंनी प्रशिक्षण किंवा स्पर्धेपूर्वी आणि नंतर तसेच स्वच्छतागृह किंवा साधने वापरल्यानंतर हात धुवावेत.

तोंडाची स्वच्छता: घासणे आणि फ्लॉसिंगसह चांगली दातांची स्वच्छता तोंडाचा संसर्ग टाळण्यास आणि संपूर्ण आरोग्य राखण्यास मदत करू शकते.

नखांची काळजी: ऍथलीट्सने स्क्रॅचिंग किंवा जीवाणूंचा धोका टाळण्यासाठी त्यांची नखे छाटलेली आणि स्वच्छ ठेवली पाहिजेत.

२. गणवेश आणि साहित्याची स्वच्छता:

स्वच्छ गणवेश: खेळाडूंनी स्वच्छ गणवेश परिधान करावा आणि प्रत्येक सराव किंवा स्पर्धेनंतर  गणवेश बदलावा.

साहित्य साफ करणे: हेल्मेट, पॅड, बॉल आणि इतर गियर यांसारखी क्रीडा उपकरणे नियमितपणे स्वच्छ केली पाहिजेत आणि जीवाणू आणि विषाणूंचा प्रसार रोखण्यासाठी निर्जंतुकीकरण केले पाहिजे.

उपकरणे सामायिक करणे: ऍथलीट्सनी संसर्गाचा प्रसार रोखण्यासाठी पाण्याच्या बाटल्या, टॉवेल किंवा माउथगार्ड यांसारखी वैयक्तिक उपकरणे सामायिक करणे टाळावे.

३. त्वचा आणि जखमांची काळजी:

उघडया जखमा किंवा कट असलेल्या ऍथलीट्सने संसर्ग टाळण्यासाठी स्वच्छ, निर्जंतुक ड्रेसिंगसह जखमा झाकाव्यात.

त्वचेचे संक्रमण: ऍथलीट्सना ऍथलीटस फूट, फंगल आणि अंगावरील पुटकुळ्या  यांसारख्या सामान्य त्वचेच्या संसर्गाबद्दल शिक्षित केले पाहिजे आणि ते टाळण्यासाठी आणि उपचार करण्यासाठी योग्य उपाययोजना कराव्यात.

४. हायड्रेशन:

ऍथलीट्ससाठी योग्य हायड्रेशन आवश्यक आहे. प्रशिक्षण आणि स्पर्धेदरम्यान त्यांचे द्रव संतुलन राखण्यासाठी त्यांनी भरपूर पाणी प्यावे.

५. पर्यावरणीय स्वच्छता:

क्रीडा सुविधा आणि ठिकाणे यांनी लॉकर रूम, प्रसाधनगृहे आणि सामान्य भागांसह स्वच्छ आणि स्वच्छताविषयक परिस्थिती राखली पाहिजे.

हात पुसण्याचे पातळ कागद, मलमपट्टी आणि वैयक्तिक स्वच्छता उत्पादने यांसारख्या वापरलेल्या वस्तूंची विल्हेवाट लावण्याची पुरेशी सुविधा पुरवली जावी.

६. शिक्षण आणि जागरूकता:

मार्गदर्शक, प्रशिक्षक आणि क्रीडापटूंना स्वच्छतेच्या महत्त्वाबद्दल शिक्षित केले पाहिजे आणि चांगल्या स्वच्छता पद्धती राखण्यासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे प्रदान केली पाहिजेत.

स्वच्छताविषयक नियमित स्मरणपत्रे आणि प्रशिक्षण सत्रे या पद्धतींना बळकट करण्यात मदत करू शकतात.

७. आजार व्यवस्थापन:

जे खेळाडू आजारी आहेत, विशेषत: सांसर्गिक आजारांनी, त्यांना विश्रांती आणि बरे होण्यासाठी प्रोत्साहित केले पाहिजे आणि आजाराचा प्रसार रोखण्यासाठी संघातील सहकारी आणि विरोधकांशी जवळचा संपर्क टाळावा.

 खेळांमध्ये स्वच्छता केवळ खेळाडूंच्या आरोग्यासाठीच नाही तर सहभागी असलेल्या प्रत्येकाच्या सुरक्षिततेसाठी आणि कल्याणासाठी देखील आवश्यक आहे. योग्य स्वच्छता पद्धती हा कोणत्याही क्रीडा कार्यक्रमाचा अविभाज्य भाग असावा आणि व्यक्तींनी स्वच्छता राखण्यासाठी आणि संक्रमणाचा प्रसार रोखण्यासाठी सक्रिय असले पाहिजे.

                                                डॉ. सोपान एकनाथ कांगणे 

                            महाराष्ट्रीय मंडळाचे, चंद्रशेखर आगाशे शारीरिकशिक्षण महाविद्यालय,   

                            पुणे ४११०३७